‘Over grenzen’: open gesprek over zelfbeschadiging

De Academische Werkplaats Leven met een verstandelijke beperking bestaat 10 jaar. Deze mijlpaal  wordt gevierd door in het najaar van 2022 een feestelijk bezoek te brengen aan de aangesloten partnerorganisaties uit het samenwerkingsverband: de ‘AWVB on tour’. Want wie jarig is trakteert. Uiteraard op lekkers, maar vooral ook op de kennis die we de afgelopen jaren samen met onze praktijkpartners hebben ontwikkeld.

Geen lustrumsymposium, maar een feestelijk en inhoudelijk maatwerkprogramma om de partnerorganisaties van de AWVB in het zonnetje te zetten. Dat is de gedachte achter ‘AWVB on tour’. In september en oktober 2022 verzorgt de AWVB bij haar partnerorganisaties voor mensen met een verstandelijke beperking een mini-symposium op maat. Iedere organisatie geeft zelf aan welk thema of welke thema’s daarin centraal staan. Dat geldt ook voor de vorm (lezingen en/of workshops) en wie daarbij aanwezig zijn. Dit kan uiteenlopen van cliënten(raden) en hun naasten tot managers en zorgprofessionals uit alle lagen van de organisatie.

Belangrijke rol

De bij de AWVB aangesloten partnerorganisaties spelen een belangrijke rol in de verbinding tussen wetenschap en praktijk. Hoogleraar Petri Embregts, die leidinggeeft aan de AWVB: “We doen geen onderzoek naar de praktijk en mensen met een verstandelijke beperking: we doen onderzoek samen met de praktijk en mensen met een verstandelijke beperking. We ontwikkelen en delen kennis over mensen met een verstandelijke beperking naar aanleiding van de vragen die zij zelf, hun naasten of zorgprofessionals hebben. Daarnaast vertalen we nieuwe kennis uit wetenschappelijk onderzoek in toegankelijke en direct toepasbare praktijkproducten.”

De kennis die gedeeld wordt tijdens AWVB on tour blijft niet alleen beperkt tot de betreffende organisaties. Na de tour volgt een terugblik op het ‘cadeautje’ in de vorm van een aftermovie,  mede mogelijk gemaakt met financiële steun van Stichting Vrienden van Nieuw Spraeland.

PAO Psychologie is gespecialiseerd in onderwijs voor zorg- en onderwijsprofessionals, op (post-) hbo en universitair niveau. In 2021 is het scholingsaanbod voor academische en hbo-professionals die werken met mensen met een verstandelijke beperking vernieuwd. In 2022 wordt het aanbod verder uitgebreid. Het doel is om nog beter aan te sluiten op de behoeftes en wensen van het werkveld en daarom wordt momenteel de Enquete nascholing VB – PAO uitgezet.

Iedereen die betrokken is bij de keuze en de organisatie van nascholing wordt van harte uitgenodigd om in ca. 5-10 minuten de vragenlijst in te vullen. Het wordt gewaardeerd als je de link naar de enquête deelt met collega’s die ook werken met mensen met een verstandelijke beperking of betrokken zijn bij de nascholing.

Voor iedere volledig ingevulde vragenlijst doneert PAO Psychologie €1 aan Stichting Vrienden van Nieuw Spraeland.

De lesmodule ‘Familienetwerken’ gaat in op het belang van een sociaal netwerk voor mensen met een verstandelijke beperking, met een specifieke focus op het familienetwerk. Deze module van de Academische Werkplaats Leven met een verstandelijke beperking (AWVB, Tranzo, Tilburg University) biedt meer kennis en inzichten op het gebied van familienetwerken van mensen met een verstandelijke beperking. Interne academies van zorgorganisaties en mbo-zorgopleidingen kunnen kosteloos gebruikmaken van deze module.

Uit onderzoek van de AWVB naar familienetwerken van mensen met een licht verstandelijke beperking blijkt dat het binnen de familie vooral de ouders zijn die ondersteuning bieden. Mensen met een licht verstandelijke beperking missen vaak belangrijke andere bronnen van ondersteuning, zoals een partner en goede vrienden. Ook hebben zij minder vaak het gevoel zelf iets terug te kunnen doen voor een ander, terwijl wederkerigheid van groot belang is voor het vormen van duurzame relaties.

Een sociaal netwerk is belangrijk voor mensen met een verstandelijke beperking.

Begeleiders spelen een belangrijke rol in het bevorderen van wederkerige (familie)relaties. Na het volgen van de module weten studenten onder andere hoe je het familienetwerk van iemand met een verstandelijke beperking in beeld brengt en hoe je daarover in gesprek gaat met deze persoon en zijn of haar netwerk.

Opbouw module en de app nu ook beschikbaar op de iPad.

De module bestaat uit vier leerbijeenkomsten. Er wordt gebruikgemaakt van verschillende interactieve werkvormen, waaronder een gastles met een ervaringsdeskundig familielid. De module gaat ook specifiek in op een door de AWVB ontwikkelde webapp – ‘Familie enzo’ – waarmee mensen met een licht verstandelijke beperking zelf hun familienetwerk digitaal in kaart kunnen brengen. Inzicht daarin kan helpen om het netwerk actief te betrekken en steviger te maken. Met financiële steun van Stichting Vrienden van Nieuw Spraeland is de webapp sinds november ook beschikbaar op  tablet, zoals de iPad.

De module past binnen het huidige mbo-kwalificatiedossier.

Meer informatie

De modules zijn kosteloos beschikbaar voor opleidingsfunctionarissen bij interne academies van zorgorganisaties en voor alle docenten die betrokken zijn bij mbo-opleidingen aan toekomstige zorgprofessionals. Ze zijn op te vragen bij Luciënne Heerkens, kennismanager van de AWVB: G.C.J.Heerkens@tilburguniversity.edu. Ook voor verdere vragen of opmerkingen over de modules of over dit initiatief kun je via dit e-mailadres contact opnemen.

De thema-ochtend ‘Triple-C en het belang van relaties in het leven van mensen met een verstandelijke beperking en gedragsproblemen’ vormt op 15 oktober 2021 het decor voor de uitreiking van de screeningslijst Triple-C. Een praktijkproduct van de AWVB in samenwerking met zorgorganisatie ASVZ, gebaseerd op de resultaten van het promotieonderzoek van science practitioner Tess Tournier.

Triple-C

Na een welkom en inleiding door hoogleraar Petri Embregts van de AWVB, verzorgt Hans van der Wouwe een lezing over ‘Triple-C. Een op praktijkervaringen gebaseerde methode om mensen met een verstandelijke beperking en probleemgedrag goed te begeleiden en behandelen. Van der Wouwe is hoofd behandeling bij ASVZ en een van de grondleggers van Triple-C. Hij schetst het ontstaan van de methode, de uitgangspunten en de ontwikkeling ervan in de loop der jaren. Het centraal stellen van menswaardigheid en de behoeften van cliënten (en medewerkers) in de Triple-C methode, heeft geleid tot een verschuiving van een traditioneel/medisch behandelhuis naar een ‘Triple-C behandelhuis’. De methode wordt inmiddels door veel zorgorganisaties omarmd.

Praktijkproduct

Hoewel de methode veelvuldig wordt toegepast in de praktijk, ontbreekt er nog een wetenschappelijke onderbouwing. Promovenda Tess Tournier onderzocht samen met haar begeleidingsteam bestaande uit prof. Petri Embregts, dr. Lex Hendriks, prof. Andrew Jahoda en prof. Richard Hastings de werkzame mechanismen en theoretische onderbouwing van Triple-C. Dit resulteerde in het Triple-C logic model. Daarin worden de uitkomsten zowel op het niveau van de persoon met een verstandelijke beperking als op het niveau van de begeleider en dat van de organisatie gepresenteerd. Het Triple-C logic model vormt een rijke basis voor vervolgonderzoek naar de effecten van Triple C. Het model is met financiële steun van de Stichting Vrienden van Nieuw Spraeland vertaald in een praktische screeningslijst, waarmee zorgorganisaties in kaart kunnen brengen op welke vlak zij nog extra moeten investeren om Triple-C succesvol vorm te geven.

Van de Academische Werkplaats Leven met een verstandelijke beperking (AWVB; Tranzo, Tilburg University) ontvingen wij het jaarverslag 2020: “ Het jaar waarin het coronavirus en de getroffen maatregelen een grote impact hebben gehad op ieders leven. Vanuit de AWVB hebben we geprobeerd een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling en verspreiding van kennis die nodig was om mensen met een verstandelijke beperking, hun naasten en zorgprofessionals zoveel als mogelijk te ondersteunen. “

In het online publieksjaarverslag van de AWVB wordt onder andere terug gekeken op activiteiten in kennisontwikkeling en kennisdeling gericht op het optimaliseren van de zorg aan mensen met een verstandelijke beperking: https://awvb.ccreader.nl/jaarverslag2020

Online tools voor de praktijk.

In het jaarverslag is ook aandacht voor de activiteiten en producten die zijn ontwikkeld om wetenschappelijke kennis zo goed mogelijk te delen met zorgprofessionals, mensen met een verstandelijke beperking en hun naasten. De ervaring leert namelijk dat deze kennis ‘alleen’ in de vorm van een artikel of rapport niet vanzelfsprekend wordt benut door mensen buiten de wetenschap.

De AWVB ontwikkelt producten op basis van nieuwe wetenschappelijke inzichten en organiseert bijvoorbeeld symposia en studieochtenden. Ook verschijnt meerdere keren per jaar een nieuwsbrief en delen we nieuwsberichten via social media en online platforms.

Webapp Familie enzo
In 2020 ontwikkelde de AWVB de webapp Familie enzo. In die app wordt gebruik gemaakt van de inzichten uit AWVB-onderzoek naar familienetwerken. Met deze webapp kunnen mensen met een licht verstandelijke beperking zelf hun familienetwerk in kaart brengen.

Op de website familieenzo.nl kan een account aangemaakt worden. Hierbij kan een eigen avatar (poppetje) samengesteld worden, compleet met haarkleur, bril én snor of baard. Vervolgens worden op dezelfde manier stap voor stap familieleden en andere belangrijke personen toegevoegd aan het familienetwerk.

Aan de hand van vragen als ‘Wie is belangrijk voor jou?’ en ‘Wie helpt jou als je niet zo’n goede dag hebt?’ wordt het familienetwerk in kaart gebracht. Aan het eind rolt er een netwerkoverzicht uit, inclusief familieportret, dat je kunt printen of downloaden als pdf.

In de webapp is een handleiding beschikbaar voor professionals om samen met hun cliënt het netwerkoverzicht van betekenis te voorzien. Familie enzo is voor iedereen kosteloos beschikbaar.

Familie enzo is mede mogelijk gemaakt door subsidies van Stichting Dichterbij, Stichting Vrienden van Nieuw Spraeland en Stichting SPZ.